Fotografiemuseum Foam

Op donderdag 11 december 2014 bezoeken we met enkele leden van de Sluiter het fotografiemuseum Foam aan de Keizersgracht te Amsterdam. We nemen deel aan een interactieve rondleiding door het museum.

Even voor 18:30 uur ontmoeten we elkaar in de hal van het museum en worden al snel in kennis gesteld van het feit dat een groot deel van het museum wegens verbouwing voor een nieuwe expositie gesloten is. Wij komen gelukkig toch hoofdzakelijk voor Vivian Maier en zijn derhalve niet teleurgesteld.

De eerste stop tijdens de rondleiding is bij een collage van een aantal fotografen. Wij mogen vertellen wat voor fotografie genres we hier voor ons zien. Na enig gepuzzel en wat hulp van onze deskundige gids komen we tot de genres: portret, stilleven, kunst, straat en documentaire fotografie. We zien geen natuurfotografie omdat men bij Foam deze nooit tentoonstelt. Kenmerkend voor de straatfotografie is dat de foto's geschoten worden op het juiste moment. Je moet klaar zijn om af te drukken want anders zul je vaak te laat zijn. Van hier vertrekken we naar de Amerikaanse straatfotografe Vivian Maier. Zij is als fotografe postuum ontdekt en heeft een oeuvre nagelaten van wel 150.000 foto's. Zelf heeft ze haar foto's nooit afgedrukt en nadat iemand een deel van haar nalatenschap aan het grote publiek via internet toont wordt ze ontdekt, zodat enkele van haar foto's nu de wereld overgaan met deze expositie. Ze start aanvankelijk met filmen, welke ze beoefend als een fotograaf, maar gaat over op de fotografie. Vivian heeft tijdens haar leven in haar levensonderhoud voorzien door te werken als nanny.

Wij gaan met onze gids op pad met onze vraag: Wat maakt nu eigenlijk een goede foto, wanneer is hij goed? Als eerste zien we een aantal foto's van kinderen, die Vivian aangesproken zullen hebben gezien haar werk. Toch blijkt al snel dat haar foto's meer laten zien. Ze lijken allemaal een verhaal te vertellen. Een kind naast de benen van wellicht haar moeder, toont rijkdom en mooi contrast. De benen van twee jongetjes tonen armoede mede gezien de omgeving. Een aandoenlijk te volwassen kijkend arm kind draagt een te luxe groot horloge die pontificaal zichtbaar is op de foto.

Even verder komen we bij 4 portretten van volwassenen. Hier worden we geconfronteerd met de camera van Vivian, een Rolleiflex waar je van bovenaf inkijkt terwijl hij op je buik hangt tijdens het fotograferen. Je fotografeert hierdoor van een vrij laag standpunt en dat zie je terug in de portretten. Men kijkt over de camera heen terwijl men zich niet bedreigt lijkt te voelen door een opdringerige fotograaf met een camera voor zijn gezicht. Van onderaf gefotografeerd geeft iets statigs terwijl andersom het van bovenaf fotograferen iemand nederig laat lijken. Wat we ook terug zien wanneer we een portret van een rijke dame en een arme sloeber zien.

We zien een foto die precies op tijd gemaakt is van iemand die met een krant onder de arm voorbij loopt. Op de krantenkop en het achterhoofd van de man valt het licht, de man lijkt samen te vallen met de krantenkop 'killers'. Vervolgens zien we allemaal foto's die stuk voor stuk een verhaal vertellen, heel indrukwekkend wanneer we met behulp van onze gids de verhalen ontdekken.

Uit een serie zelfportretten lijkt Maier geen aller vrolijkst gemoed te hebben gehad, wel weet ze haar zelfportretten origineel te schieten via reflecties en schaduwen. In andere foto's kan worden herkent dat, hoewel ze zelf niets met haar foto's doet, zich wel in kennis stelt van ander fotografisch materiaal. Onze gids weet tenminste een aantal foto's aan te wijzen dat sterk op werk van anderen lijkt.

Tenslotte blijken er nog een aantal kleuren afdrukken te hangen. Maier heeft hier dus later ook gebruik van gemaakt en daarbij ook een ander type camera gehanteerd. Kortom een leerzame en leuke rondleiding. Wie nog iets van Vivian Maier wil weten kan op uitzending gemist een documentaire kijken met de titel Finding Vivian Maier

Jan Neefjes